του Γιώργου Σιάκα*
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά έντυπα στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, στις 26 Ιουνίου 2019.
Μία εβδομάδα -περίπου- πριν τις εκλογές, η «μεγάλη εικόνα» είναι σταθερή: η Νέα Δημοκρατία διατηρεί ένα σημαντικό προβάδισμα έναντι του ΣΥΡΙΖΑ.
Μάλιστα η ίδια τάση, που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά μετά τον Ιανουάριο του 2016 και έκτοτε με κάποιες διακυμάνσεις επαναλαμβάνεται, επιβεβαιώθηκε και στις ευρωεκλογές.
Πλησιάζοντας στην Κυριακή 7 Ιουλίου, το μείζον ερώτημα είναι αυτό της αυτοδυναμίας του πρώτου κόμματος. Για να το κατανοήσουμε αξίζει να εξετάσουμε τρεις παραμέτρους.
Πρώτον, την εκλογική μηχανική, το πως δηλαδή ο εκλογικός νόμος μετατρέπει τα ποσοστά των κομμάτων σε έδρες. Η αυτοδυναμία εξαρτάται από δύο παράγοντες: από το ποσοστό του πρώτου κόμματος και από το συνολικό ποσοστό όλων των κομμάτων που δεν ξεπερνούν το 3%. Όσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό του πρώτου κόμματος, τόσο περισσότερες οι πιθανότητες αυτοδυναμίας. Όσο μικρότερο το ποσοστό των κομμάτων που μένουν εκτός βουλής -δηλαδή όσα περισσότερα κόμματα πετυχαίνουν την είσοδό τους στο κοινοβούλιο-, τόσο μεγαλύτερο ποσοστό χρειάζεται το πρώτο κόμμα για την αυτοδυναμία. Για παράδειγμα, αν η ΝΔ λάβει 36% και το συνολικό ποσοστό των κομμάτων εκτός βουλής είναι 10%, τότε συγκεντρώνει 150 έδρες. Αν όμως λάβει 36%, αλλά ένα επιπλέον κόμμα εισέλθει στη βουλή, συγκεντρώνει 147 έδρες.
Δεύτερον, τη στρατηγική απέναντι στα μικρότερα κόμματα. Τα δύο μεγάλα κόμματα θα επιχειρήσουν να ανακόψουν τις εκροές τους προς τα μικρότερα, ενώ στα μικρότερα θα τεθεί το ερώτημα της συνεργασίας σε περίπτωση μη-αυτοδυναμίας του πρώτου. Ειδικά η Νέα Δημοκρατία, αναμένεται να προσπαθήσει την ανάσχεση εκροών προς τα δεξιά της, επιχειρώντας παράλληλα εισροές από δυνάμεις του κέντρου. Το επιχείρημα του Κυριάκου Μητσοτάκη περί ακυβερνησίας και διπλών εκλογών, προφανώς εντάσσεται σε αυτήν τη στρατηγική.
Τρίτον, το στοίχημα της συμμετοχής και της συσπείρωσης ψηφοφόρων. Η συμμετοχή και η συσπείρωση αναδεικνύονται σε παραμέτρους που διαμορφώνουν το αποτέλεσμα, ειδικά όταν οι επόμενες εκλογές διεξάγονται σε μία περίοδο που πολλοί συμπολίτες μας μπορεί να έχουν ήδη κανονίσει τις καλοκαιρινές τους διακοπές ή μπορεί να επιλέξουν κάποια σύντομη απόδραση. Ενδεικτικά, η Νέα Δημοκρατία τον Σεπτέμβριο του 2015 έχασε περίπου το 11% της δύναμής της συγκριτικά με τον Ιανουάριο, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε το 14%.
Σίγουρα, το αποτέλεσμά των εκλογών παρουσιάζει υψηλό ενδιαφέρον. Μπορεί να επιβεβαιώσει τον σημερινό ασθενικό δικομματισμό, μπορεί να επαναφέρει το μοντέλο ισχυρού δικομματισμού του παρελθόντος, ή να μας εισάγει σε ένα διαφορετικό μοντέλο κομματικού ανταγωνισμού, αυτό του ενός κυρίαρχου κόμματος και των πολλών μικρότερων δυνάμεων.
Ο Γιώργος Σιάκας είναι ο Διευθυντής Ερευνών της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Το τελευταίο του βιβλίο (Νίκος Μαραντζίδης, Γιώργος Σιάκας, «Στο όνομα της Αξιοπρέπειας: οι Ανατροπές της κοινής γνώμης τα χρόνια των Μνημονίων»), κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος. Επίσης, από τις ίδιες εκδόσεις, κυκλοφορεί και το βιβλίο του «Η Μέτρηση της Κοινής Γνώμης».
